Otóż, specyfika radzieckiej informatyki polega na tym, że komputery są i jednocześnie ich nie ma. Są w placówkach naukowych, w przemyśle, w wyższych uczelniach. Są tam, gdzie być powinny i w niczym albo niewiele ustępują najnowszym komputerom wyprodukowanym w innych częściach świata.
Ale jednocześnie komputery nie są jeszcze w Związku Radzieckim masowo dostępne. Nie ma zbyt wielu komputerów osobistych w domach, biurach, placówkach usługowych, klubach... Jest informatyka profesjonalna — nie ma informatyki popularnej. Ale będzie, gdyż jest to koniecznością gospodarczą i takie są aspiracje społeczne.
Odrabianie zapóźnień na polu informatyki rozpoczęło się w ZSRR już kilka lat temu. W 1983 r., z inicjatywy akademika Jewgienija Wielichowa, powołano w Akademii Nauk ZSRR nowy organ mający koordynować od strony naukowej rozwój elektronicznej techniki obliczeniowej: Wydział Informatyki, Techniki Obliczeniowej i Automatyzacji.
Od września 1985 r. wprowadzono do szkół przedmiot: „Podstawy informatyki i techniki obliczeniowej". I choć efekty z wprowadzenia tego przedmiotu będzie można ocenić dopiero po kilkunastu latach, to już stworzył on nową sytuację w życiu radzieckiego społeczeństwa — sytuację nieodwracalności, niemożności powstrzymania szerokiej edukacji komputerowej.
W 1986 r. utworzony został, a właściwie zreorganizowany rządowy Komitet ds. Techniki Obliczeniowej i Informatyki, mający za zadanie zorganizować i rozwinąć szeroki krajowy przemysł informatyki: od wytwarzania najpotężniejszych komputerów po organizację sieci korzystania z usług informatyki i systemu szkolenia.
Jednocześnie, aby stworzyć właściwe warunki dla szybkiego nadrobienia zaległości w zakresie kompu terów osobistych, powołano Międzybranżowy Kompleks Naukowo-Techniczny „Komputery osobiste". Jednostką wiodącą tego Kompleksu został Instytut Problemów Informatyki Akademii Nauk ZSRR, a „głównym konstruktorem" akademik B. Naumow, dyrektor tegoż instytutu.
Zgodnie z decyzją XXVII Zjazdu zostanie wyprodukowanych w pięciolatce 1986—90 ponad 1100000 komputerów osobistych. 40 proc. z tej produkcji trafi do szkół. W następnej pięciolatce liczby te znacznie się zwiększą. Głód informatyki popularnej zostanie zaspokojony.
A informatyka profesjonalna? Akademik Nikołaj Basów, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za rok 1964, potrafi długo opowiadać o przygotowywanych w Instytucie Fizyki AN ZSRR nowych koncepcjach budowy superszybkich komputerów. Zmarły w 1986 r. akademik Leonid Kantrowicz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii za rok 1975, zaproponował nową architekturę maszyn cyfrowych... Ciekawe rozwiązania przygotowali uczeni z kijowskiego Instytutu Cybernetyki im. W. Głuszkowa... Nauka radziecka nie ma najmniejszych kompleksów jeśli chodzi o nowe, fundamentalne idee umożliwiające zbudowania komputerów kolejnych generacji! A nadszedł teraz w Związku Radzieckim dobry czas na realizację wielkich idei!
Waldemar Siwiński