Odtwarzacze dysków kompaktowych zostały obdarzone przez producentów nieskazitelną jakością dźwięku w dostarczanych na rynek domowych zestawach stereofonicznych. Obecnie jest już możliwe dołączanie lekko zmodyfikowanych odtwarzaczy kompaktowych do domowych komputerów. Możliwości są przeogromne.
Zdarzyło się to już prawdopodobnie niejednemu posiadaczowi sprzętu stereo. Masz swoją ulubioną piosenkę nagraną na płycie więc słuchasz jej w kółko, aż pewnego dnia igła zaczyna przeskakiwać. Być może jest to dzieło Twojej młodszej siostry, która zadrasnęła winylowe rowki płyty, czy też może Ty sam słuchałeś jej 600 razy i diamentowa igła wyżłobiła w niej głębszy rowek. Bez względu na przyczynę, zdarcie płyty konwencjonalnej i ronienie nad nią łez jest nieuniknione.
Odtwarzacze kompaktowe używają do odczytywania nie igły lecz miniaturowych laserów co rozwiązuje ten problem. Jakość dźwięku uzyskiwanego z takiego odtwarzacza jest znacznie lepsza niż jakość z konwencjonalnego sprzętu stereofonicznego. Wielofunkcyjne odtwarzacze CD mogą kosztować nawet do 2000 dolarów, jednakże można również dostać takie urządzenia (o takiej samej jakości dźwięku) wraz z paroma dodatkami za mniej niż 300 dolarów.
Technika dzięki której taki postęp był możliwy znajduje obecnie zastosowanie w świecie komputerów w formie kompaktowej pamięci ROM — CD ROM (Compact Disk Read Only Memory). Ponieważ urządzenia CD używają cyfrowego zapisu informacji oraz lasero- wo-optycznych mechanizmów odczytujących, mogą one w rzeczywistości przechowywać na dyskach grafikę, muzykę, czy jakikolwiek inny rodzaj informacji Niektórzy oczekują bardzo daleko idących zmian w zastosowaniach komputerów, po ich sprzężeniu z tym nowym rodzajem pamięci masowych.
Sercem odtwarzacza CD (zarówno audiofonicznego jak i komputerowego) są nowe mechanizmy laserowo- optyczne. Miniaturowy laser małej mocy "odczytuje" maleńkie wgłębienia wypalone w powierzchni dysku, pokrytego następnie specjalną bezbarwną emulsją. Oprócz światła nic powierzchni nie dotyka, nie ma więc możliwości jej zadraśnięcia. Nie ma także syków, gwizdów, czy innych zniekształceń.
Korzyści płynące z zastosowania tej metody do przechowywania danych komputerowych są oczywiste. Stacja dysków elastycznych wyposażona jest w głowicę zapisująco-odczytującą, która jednakże styka się z powierzchnią dyskietki za każdym razem gdy coś na niej zapisujesz bądź odczytujesz. W wypadku bardzo częstego korzystania z dyskietki warstwa magnetyczna może stać się w pewnych obszarach znacznie cieńsza.
Kłopoty te nie występują w przypadku stosowania techniki optycznej. W odtwarzaczu kompaktowym wiązka lasera oświetla poszczególne "rowki". Światło odbija się od wgłębień i jest odbierane przez rozdzielacz, który z kolei przesyła informację cyfrową do sensora optycznego i dalej do mikroprocesora zamieniającego sygnał cyfrowy na analogowy. W wypadku odtwarzaczy komputerowych można zastosować komputer do kontrolowania sygnału cyfrowego.
Tak jak i stacja dyskietek elastycznych CD ROM są urządzeniami o swobodnym dostępie do pamięci. Oznacza to, że mogą one wyszukiwać informacje umiejscowione gdziekolwiek na dysku, w przeciągu kilku sekund, bez konieczności sekwencyjnego przeszukiwania całego dysku. Komputerowy odtwarzacz kompaktowy obraca dysk z prędkością ok. 300 obrotów na minutę, podobnie jak stacja dyskietek do Commodore 1541. Jednakże dostęp do informacji jest niewiarygodnie szybki. Jeden dysk o średnicy 4.7 cala może pomieścić 550 megabajtów informacji czyli więcej niż 3000 dyskietek nagranych do użytku z 1541. Czas potrzebny do wyszukiwania informacji na dysku kompaktowym wynosi średnio około jednej sekundy, co, łagodnie mówiąc, pozostawia pewne wrażenie jeśli się weźmie pod uwagę pojemność takiego dysku.
Pierwszym programem zapisanym na dysku kompaktowym dla CD ROM jest encyklopedia Groliera — umieszczona na nim w całości i zawarta w 21 tomach (9 milionów słów). To, że taka ilość informacji została zapisana na tak małym krążku jest samo w sobie już zdumiewające, prawdziwy jednak cud leży w oprogramowaniu wyszukującym i jego możliwościach. Elektroniczny indeks encyklopedii, został zaprojektowany przez firmę Activenture Corporation, założoną przez Gary Kildalla — twórcę systemu CP/M. Skompilowany na komputerze VAX program indeksu może wyszukać każdą unikalną frazę zawartą w encyklopedii. Można w ten sposób łączyć tysiące znaczeniowo niezwiązanych ze sobą pojęć i haseł.
Dla większości ludzi stopień użyteczności haseł zależy od czasu wyszukania i jakości systemu indeksowania materiału encyklopedycznego. Połączenie komputera z odtwarzaczem kompaktowym stwarza wyśmienite narzędzie indeksujące — można się dowiedzieć wszystkiego o wszystkim co znajduje się w takiej bazie danych.
CD ROM oferuje dwa systemy wyszukiwania informacji. Załóżmy, że jesteś studentem piszącym pracę o Edypie. Jeżeli poszukasz tego hasła w książkowej wersji encyklopedii to znajdziesz trzy informacje: Edyp, Edyp król i Edypa kompleks. Tak samo mógłbyś wyszukiwać tych informacji w dyskowej wersji. Wczytaj program (co zajmuje parę sekund) i wywołaj indeks haseł na literę E — wyniki będą takie same jak wyżej. Pracując z odtwarzaczem CD ROM możesz także wprowadzić swoje hasło i zażądać listy wszystkich artykułów, w których Edyp występuje. Otrzymasz w ten sposób informacje, że Thomas Hardy wykorzystał ten temat do swojej pierwszej, krytycznie przyjętej noweli, że Edyp był tematem jednego z głównych dzieł Jeana Cocteau itp.
Tego rodzaju możliwości poznawcze mają zdumiewające implikacje edukacyjne. "Patrz, o tym nie wiedziałem!" — to zdanie które w czasie prezentacji słyszało się stale.
Na wystawie Consumers Electronic Show firma Atari prezentowała odtwarzacz CD ROM kompatybilny z komputerem Atari 520 ST. Przewidywana cena wyniesie prawdopodobnie około 500 dolarów.
Pierwszym zastosowaniem tych urządzeń będzie stworzenie takich baz danych jak encyklopedie, słowniki, katalogi itp. czyli wszystko to co w druku zajmuje dużo miejsca. Następnie przyjdzie kolej na grafikę — od prostych linii do wykresów, tabulogramów, diagramów czy map itp. W ciągu najbliższych dwóch lat powinno nastąpić połączenie zapisu cyfrowego z analogowym (audiofonicznym). W ten sposób używając CD ROM i komputera osobistego masz nie tylko dostęp do wszystkich możliwych do uzyskania wiadomości o życiu Beethovena, ale możesz także posłuchać wyjątków z jego dzieł w pięknym stereo. Najbardziej ekscytująca jest tu dwu- i trójwymiarowość informacji.
Technika ta choć pozwoliła na dokonanie milowego kroku naprzód nie jest jednakże pozbawiona minusów. W chwili obecnej dyski kompaktowe mogą być zapisywane tylko jednokrotnie. Cyfrowe wgłębienia w plastikowej powierzchni dysku są wypalane na stałe tak jak ryte są rowki płyty gramofonowej. Po zapisaniu takiego dysku nie ma już możliwości wprowadzenia zmian do zawartego na nim programu. Zwyczajna dyskietka może być zapisywana i odtwarzana wielokrotnie, ponieważ głowica zapisująco-odczytującą formuje odpowiednio jej warstwę magnetyczną. Jak dotychczas, technika optyczna tego poziomu jeszcze nie osiągnęła.
Błąd w zapisie dysku kompaktowego przyjmuje się jak 1 na 100000 bajtów informacji. Wystarcza to co prawda do celów audiofonicznych, lecz nie wydaje się możliwe do przyjęcia w wypadku CD ROM. Jeżeli użytkownik szuka konkretnego hasła i komputer odpowie, że takiego hasła nie ma, bądź poda artykuł gdzie powinno ono występować a wcale go tam nie będzie, to zaufanie użytkownika do CD ROM bardzo szybko zmaleje. Odtwarzacze komputerowe wymagają więc jeszcze rozwiązania problemu korekcji błędów.
Pierwsze CD ROM będą mogły jedynie odczytywać informację zawartą na dysku kompaktowym. Jeżeli już kupiłeś takie urządzenie, to będziesz musiał prawdopodobnie kupić oddzielne, przystosowane do współpracy z komputerem. Producenci opracowują już także wersję CD ROM spełniającą obie funkcje.
Odtwarzacze kompaktowe dla komputerów będą miały olbrzymi wpływ na przydatność ich zastosowania w dziedzinie komputerów osobistych. Widać to już po pierwszym oferowanym dla CD ROM programie — encyklopedii Groliera. Nabywcy będą mieli dostęp do olbrzymich ilości informacji i danych — łatwiej i szybciej niż kiedykolwiek wcześniej. Ze stosowania CD ROM odniesie korzyść każdy kto jest zmuszony do korzystania z rozległych banków danych, dużych księgozbiorów itp.
Nauczyciele proszący o lepsze oprogramowanie, w pełni wykorzystujące moce przetwarzania danych komputera i dające nowe narzędzia zarówno do nauki jak i nauczania przekonają się, że CD ROM dają bardzo wiele. Projektanci gier komputerowych proszący o więcej pamięci dla zajmujących dużo miejsca języków wysokiego poziomu oraz grafiki i dźwięku nareszcie miejsce takie dostaną, choć napisanie tak dużej gry zajmie z pewnością wiele czasu.
Pojawiły się opinie, że komputerowe odtwarzacze kompaktowe mogą uzależnić popyt na komputery, zwłaszcza wtedy, gdy CD ROM będą sprzęgane z komputerami o bardzo dużych możliwościach, takich jak np. Amiga firmy Commodore. Komentarze dotyczące tych odtwarzaczy są w zasadzie zawsze takie same — nareszcie pierwsze zastosowanie naprawdę usprawiedliwiające obecność komputera w domu.
Na podstawie "Compute! 's Gazette"
(kd)