Najważniejszym elementem drukarki mozaikowej jest głowica zawierająca zwykle 9 lub 24 cieniutkie stalowe igły. Wydruk powstaje na papierze na skutek uderzeń tych igieł poprzez taśmę barwiącą. Obraz widoczny na arkuszu składa się więc z dużej liczby malutkich plamek, które przypominają ułożoną z drobnych kamyczków mozaikę
ZNAKI
Kształt wszystkich znaków zapisany jest na stałe w pamięci ROM, lub definiowany przez programistę i przesyłany do RAM-u drukarki. Informacja ta zapisywana jest w nieco innej postaci niż znaki wyświetlane na ekranie.
Matryca literek pojawiających się na monitorze jest zazwyczaj kwadratem złożonym z 64 pól. Punkty matrycy mogą być zapalone lub wygaszone. Obserwując je z większej odległości mamy złudzenie, że tworzą ciągły obraz. Do jednoznacznego opisania wyświetlanego znaku wystarcza 8 liczb odpowiadających 8 poziomym rzędom.
Podstawowa matryca wydruku w drukarce jest prostokątem o wysokości 9 i szerokości 6 punktów (w przypadku głowicy dziewięcioigłowej). Punkty mogą być drukowane nie tylko wewnątrz pól, ale i na ich styku. Całkowita szerokość znaku jest mniejsza, lecz mamy za to do dyspozycji 11 kolumn przesuniętych względem siebie o 1/2 elementarnej działki. Kształt znaku opisuje 11 bajtów odnoszących się do kolumn wydruku. Przy projektowaniu nowych symboli graficznych musimy zwrócić uwagę, by sąsiadujące ze sobą w poziomych rzędach punkty nie zachodziły na siebie. Prędkość przesuwu głowicy jest tak duża, że drukarka nie nadążyłaby ich drukować.
Każdy ze znaków ma wysokość tylko 8 punktów i może zajmować górną lub dolną część podstawowej matrycy 9*6. W związku z tym w jego druku uczestniczy tylko 8 górnych lub dolnych igieł głowicy. Informacja o położeniu znaku jest określana angielskim terminem descender i umieszczana w dodatkowym bajcie zwanym bajtem atrybutu.
Zwróćmy uwagę, że nie wszystkie litery alfabetu mają tę samą szerokość. Przekonamy się o tym porównując "w" z "I". Jeśli tylko zechcemy, to drukarka uwzględni różnice szerokości znaków. W
bajcie atrybutu można zapisać numer początkowej i końcowej kolumny wydruku, uzyskując w ten sposób węższe litery. Druk różnicujący szerokość liter nazywa się drukiem proporcjonalnym. Niestety, nie wszystkie drukarki posiadają tę możliwość.
KROJE DRUKU
Współczesne drukarki umożliwiają wybór kilkunastu rodzajów druku. W związku z tym redagowany tekst może być bardzo urozmaicony graficznie bez konieczności żmudnego definiowania nowych znaków. Użytkownik dysponuje zwykle trzema zestawami liter o różnej szerokości: wąskie 17 znaków/cal. elitę 12 znaków/cal i pica 10 znaków/cal. Szerokość każdego z nich można zwiększyć dwukrotnie w trybie zwanym expanded (breitdruck).
Wśród specjalnych rodzajów druku znajduje się zwykle pismo pochyłe (kursywa), podkreślone, pismo indeksowe górne (np. wykładniki potęg), indeksowe dolne oraz pismo korespondencyjne o wysokiej jakości zwane NLQ (Near Letter Quality). Oprócz tego istnieje druk tłusty i wyrazisty. W obu przypadkach znaki są drukowane dwukrotnie, przy czym dla tłustego druku drugie uderzenie wypada trochę z boku, a dla wyrazistego poniżej.
Drukarka umożliwia również regulaqę odstępu między wierszami, ustawienie długości strony, lewego, prawego, dolnego i górnego marginesu oraz tabulacji. Dla wygody użytkowników z różnychkrajów przewiduje się również dostosowanie sprzętu do wymagań narodowych alfabetów. Na przykład drukarki STAR mają zakodowane w pamięci 8 zestawów znaków: amerykański, angielski, francuski, niemiecki, angielski, duński, szwedzki, włoski oraz hiszpański.
GRAFIKA
Spośród licznych możliwości drukarki najefektowniejsze jest niewątpliwie drukowanie całych obrazów. Służą do tego tryby graficzne różniące się między sobą gęstością i szybkością wydruku. Pozwalają one utworzyć dowolne rysunki. Gęstość druku waha się tu zwykle od 60 do 240 i więcej punktów na cal.
Zaprogramowanie wydruku jest procesem dość żmudnym mimo rozbudowanych i urozmaiconych funkcji realizowanych przez drukarkę. Przeciętny użytkownik nie będzie więc zajmował się tym zagadnieniem, lecz skorzysta z gotowego oprogramowania. Na rynku dostępna jest duża liczba edytorów tekstów, programów graficznych i specjalistycznych nżynierskich. Oprócz podstawowych operacji umożliwiających redagowanie tekstu, tworzenie wykresów lub diagramów dysponują one bogatym zestawem liternictwa rozszerzającego standardowe możliwości drukarki. Do programów graficznych dołączane są obrazki zapisane na dyskietkach, które można użyć do drukowania zaproszeń, wizytówek, ozdabiania listów.
Janusz Jarmoch