KLAWIATURA
Commodore 64 jest wyposażony w półprofesjonalną klawiaturę stykową, 66-klawiszową w układzie QWERTY. Umożliwia ona wydruk wszystkich znaków alfabetu plus znaki dodatkowe typu $, I, *, itp. Wyposażona jest ponadto w cztery klawisze funkcyjne F1 — F8 (po dwie funkcje na jednym klawiszu), którym — na poziomie języka maszynowego — można przypisać rozkazy czy instrukcje np. „RUN". Bezpośrednio z klawiatury dostępne są proste znaki graficzne, których wzory wykreślone są na przedniej stronie klawiszy. W jej skład wchodzą także dwa klawisze obsługujące kursor, trzy klawisze rejestrów kontrolnych umożliwiające zmianę z małych liter na duże, korzystanie z symboli graficznych, zmianę koloru tekstu itp., oraz klawisze służące do edycji tekstu (INST/DEL, CLR/HOME).
Prosta i wytrzymała konstrukcja oraz wykonanie elementu zwierającego na pasku gumy przewodzącej zapewnia niezawodność styków przez długi czas i umożliwia szybkie oczyszczenie w razie zabrudzenia. Z naszych doświadczeń wynika, że najbardziej podatnym na zabrudzenie zestykiem jest najczęściej używany klawisz RETURN; niesprawne działanie w postaci podwajania wciśnięcia wystąpiło dopiero po około 2 latach intensywnej pracy.
JĘZYK
Commodore 64 jest standardowo wyposażony w BASIC 2.0 firmy MICROSOFT. Wersja ta jest niestety dosyć uboga, co stanowi naszym zdaniem najsłabszy punkt tego mikrokomputera. Istnieje natomiast wiele interpreterów, rozszerzających język np. SIMONS BASIC, ULTRABASIC, METABASIC, BASIC 4.5 itp. Programy te dostępne są w Polsce i nie powinno być większych kłopotów z ich zdobyciem. Oprócz wymienionych rozszerzeń dostępne są również kompilatory języka BASIC, z których najlepszym wydaje się być kompilator BLITZ firmy Skyles Electronic.
PAMIĘĆ
W konfiguracji podstawowej Commodore 64 daje użytkownikowi 38911 bajtów pamięci RAM do dyspozycji plus dodatkowe 4096 bajtów, znajdujące się poza obszarem działania interpretera BASIC (adresy 49152 ÷ 53247, $C000 - $CFFF) W tym obszarze użytkownik może umieścić np. dane dla sprite'ów, muzyki, program maszynowy itp.
Cała pamięć może być w zasadzie re konfigurowana w dowolny sposób. Dla bardziej zaawansowanych użytkowników pozostawiono możliwości wyłączania ROM, tworzenia własnego interpretera, zmiany systemu operacyjnego, zmiany wektorów itp. Dzięki temu możliwe są różnego rodzaju sztuczki typu przechowywania dwóch niezależnych programów w pamięci (i ich uruchamiania) zmian procedur systemu operacyjnego na własny oraz wiele innych.
GRAFIKA I KOLORY
Commodore 64 został wyposażony w odrębny procesor do celów graficznych. Jak już wspomniano, proste znaki graficzne dostępne są bezpośrednio z klawiatury; oprócz tego C64 może pracować w trybie grafiki wysokiej rozdzielczości (HIRES) oraz ma możliwość generowania tzw. sprite'ów (ruchomych obiektów o wymiarach maksymalnych 21 na 24 punkty). Prosta grafika doskonale nadaje się do wykreślania ramek, tabel, wykresów itp.
W trybie HIRES (320 x 200 lub 160 x 200 punktów) możliwe jest zobrazowanie np. wykresów funkcji. Dla trybu 320 x 200 punktów można zdefiniować dwa kolory — dla rysunku i podkładu (tło); ilość kolorów wzrasta do 4 jeżeli wykorzystamy tryb 160 x 200 punktów. Użytkownik może ponadto zdefiniować dowolną ilość sprite'ów, jednakże na ekranie może być obsługiwanych jednocześnie tylko 8. Poszczególne sprite'y można przesuwać, maskować, nakładać na siebie oraz wykrywać ich kolizję. Umożliwia to tworzenie krótkich filmów animowanych i rysunków do gier. Opisane wyżej możliwości graficzne wydatnie zwiększają atrakcyjność gier oraz innych programów graficznych wykonywanych na tym mikrokomputerze.
DŹWIĘK I MUZYKA
Generowanie dźwięków jest możliwe dzięki trzem niezależnym od siebie, wbudowanym generatorom dźwięku. Każdy z nich może mieć regulowane (niezależnie od pozostałych) następujące parametry: kształt fali, częstotliwość i obwiednię. Ponadto istnieje regulacja sumy sygnałów z wszystkich trzech generatorów, a także pasma przenoszenia (filtr dolno-, górno- i pasmowo-przepustowy, o regulowanym sprzężeniu i częstotliwości granicznej do 12 kHz). Możliwe jest również synchronizowanie oraz stosowanie modulacji kołowej. Na tylnej ściance wyprowadzone jest oddzielne gniazdo pozwalające na dołączenie komputera do domowego zestawu muzycznego. Profesjonalistów zainteresuje zapewne, że istnieje możliwość wykorzystania Commodore 64 do synchronizowania i sterowania pracą dwóch sekwenserów „SIX TRAK" oraz elektronicznego perkusisty. Możliwe jest również wprowadzanie sygnału zewnętrznego i jego obróbka. Sygnał trzeciego generatora może też być wykorzystany do modulowania dwóch pozostałych. Dzięki temu Commodore 64 może również naśladować mowę ludzką (program „SAM"). Wadą C-64 jest ubogi zestaw instrukcji odnoszących się do dźwięku — uzyskuje się go za pomocą instrukcji POKE.
ZASILANIE: 9V zmienne, 5V stałe, zasilacz zewnętrzny
MIKROPROCESOR: MOS 6510 (MOS 6502 — w pierwszych modelach)
POJEMNOŚĆ PAMIĘCI:
RAM w konfiguracji podstawowej 38 911 bajtów + 4kB pamięci dodatkowej ROM 20kB
JĘZYK: BASIC 2.0
CZĘSTOTLIWOŚĆ
ZEGARA: 1 MHz
URZĄDZENIA PERYFERYJNE
Dużym plusem C-64 jest wbudowanie większości niezbędnych interface’ów do samego komputera. Dzięki temu użytkownikowi pozostaje tylko wetknięcie wtyczki do właściwego gniazda.
Lista dołączanych urządzeń jest bogata i obejmuje: monitor telewizyjny (kolorowy lub monochromatyczny), zwykły odbiornik telewizyjny, stacja dyskietek elastycznych, drukarka, plotter modem, pióro świetlne, manipulatory typu drążek sterowy lub wiosełka (paddle), moduły zawierające pamięć stałą (ROM. EPROM itp.).
Do portu szeregowego (serial port) można jednocześnie przyłączyć 4 urządzenia np. 2 stacje dyskietek i 2 drukarki. Niezależnie od tego Commodore 64 wyposażony jest również w port równoległy (user port), do którego można przyłączyć poprzez odpowiedni interface nietypową drukarkę czy dodatkową stację dyskietek. Port ten jest również wykorzystywany do transmisji poprzez modem. Trzeci port (expansion port) umożliwia dołączanie modułów oraz np. dysku twardego (również przez odpowiednie urządzenie pośredniczące). Jako ciekawostkę chcielibyśmy podać, że udało się nam dołączyć poprzez user port zwykłą drukarkę dalekopisową RFT 1100 za pomocą dwóch pojedynczych przewodów.
LITERATURA I OPROGRAMOWANIE
Dzięki swojej popularności Commodore 64 ma duży bank programów w kraju. Ogólnie istnieje do niego ok. 6000 programów, z których większość jest dostępna w Polsce. Są to programy bardzo różne: od prostych gier czy programów edukacyjnych do procesorów graficznych, muzycznych i tekstowych oraz programów wyspecjalizowanych, takich jak projektowanie ścieżek na płytkach drukowanych, łamanie zabezpieczeń programowych itp.
Dostępna w Polsce literatura ogranicza się, niestety, do kserograficznych odbitek instrukcji, książek i tłumaczeń (różnej jakości). Osobiście polecamy zakup dwóch książek: COMMODORE 64 PROGRAMMERS REFERENCE GUIDE — bardzo szczegółowy opis instrukcji i rozkazów, wstęp do grafiki, muzyki i języka maszynowego oraz dokładne dane techniczne wszystkich układów zastosowanych w C64 wraz z jego schematem ideowym. MAPPING THE COMMODORE 64 — wszystkie procedury systemu operacyjnego oraz dokładna mapa pamięci. Ta druga książka jest wprost niezbędna dla wszystkich użytkowników myślących o programowaniu w asemblerze. (Cena PROGRAMMERS... ok. 15-20 dolarów, MAPPING... ok. 12).
CENA
Cena Commodore 64 bez osprzętu waha się obecnie (marzec 1986) w granicach 130-150 dolarów w zależności od kraju i miejsca zakupu. Najprostszy system to mikrokomputer, pamięć kasetowa „Datassette” (20-30 dolarów) oraz zwykły odbiornik telewizyjny. Bardziej majętnym polecamy zakup stacji dyskietek elastycznych (cena w granicach 150-170 dolarów) oraz drukarki np. MPS–803 (ok. 160 dol.).
Commodore 64 wydaje się być idealnym mikrokomputerem dla początkujących i średnio zaawansowanych programistów amatorów myślących o dobrym i wytrzymałym sprzęcie. Znamiennym jest fakt, że chociaż na zachodzie ukazały się nowe modele, to Commodore 64 jest nadal jednym z najczęściej kupowanych mikrokomputerów domowych. Polski rynek wykazuje zresztą podobnie zainteresowanie nabywców tym modelem (ceny tylko nieznacznie spadły od roku 1984 i utrzymują się na poziomie ok. 160 - 170 tysięcy).
KILKA PORAD PRAKTYCZNYCH
Jak dotychczas nie ma oficjalnego serwisu dla tego modelu, a to ze względu na brak części. Z tego też powodu zalecamy wszystkim ścisłe stosowanie się do instrukcji obsługi. Zalecamy przede wszystkim wyłączanie urządzenia przed dołączeniem lub rozłączeniem jakiegokolwiek (z wyjątkiem manipulatorów) urządzenia zewnętrznego. Jeżeli chodzi o czas pracy to jest on, w zasadzie, limitowany tylko zmęczeniem operatora: sami niejednokrotnie spędzaliśmy nawet i po 24 godziny przy komputerze pracującym bez chwili przerwy, co nie robiło na nim żadnego wrażenia.
Mikrokomputery Commodore 16, 116 czy +4 są niekompatybilne z C64. Mikrokomputery te sprzedawane są po bardzo niskich cenach właśnie ze względu na brak oprogramowania. Jak dotychczas nic nam nie wiadomo o żadnych programach umożliwiających użytkowanie programów dla Commodore 64 na tych modelach. Nie ma natomiast przeszkód w użytkowaniu programów z C-64 na najnowszym modelu Commodora 128.
Klaudiusz Dybowski, Michał Silski
