!!!!!!! Atari czytelnia Try2emu

Atari

Jesienią 1983 roku pojawiły się w Stanach Zjednoczonych nowe komputery firmy Atari 600XL i 800XL. Był to bardzo trudny okres dla producentów mikrokomputerów. Bankructwo Osborne, wycofanie się Texas Instruments z TI-99/4A, i kłopoty IBM z PC Junior to przykłady przejściowego załamania się rynku. Dotyczyło to także Atari. Firma znalazła się w finansowych kłopotach co doprowadziło do znacznego okrojenia śmiałych zamierzeń. Produkowane od 1979 roku modele 400 i 800 planowano zastąpić serią XL: 600 XL, 800XL, 1200XL, 1400XL, 1450XLD (wbudowana stacja dysków) i 1600XL. Praktycznie w produkcji znalazły się tylko 600XL i 800XL.

Atari Inc. była częścią dużego koncernu Warner Communication Company, który chylił się ku upadkowi m.in. z powodu nakręcenia kilku niekasowych filmów.

Tymczasem latem 1984 roku doszło do ostrego konfliktu wewnątrz firmy Commodore, której szefem i współwłaścicielem był Jack Tramiel, polski emigrant, ojciec słynnego C64 rozstał się on z Commodore i wykupił podupadającą wtedy Atari. Wraz z nim odeszło wielu konstruktorów oraz ludzi zajmujących się oprogramowaniem i marketingiem. „Chcę zgnieść Commodore” powiedział na pierwszym spotkaniu z dziennikarzami nowy szef Atari. Była to wtedy trochę czcza zapowiedź — dzisiaj wiemy, że nie bez podstaw, bo znamy już komputer roku 1985, którym został Atari 520ST. W najbliższym czasie mamy zamiar przedstawić opis oraz pierwsze wrażenia z użytkowania tego komputera.

520ST jest dzisiaj motorem rozwoju Atari co nie znaczy, że zapomniano o amatorach tańszych urządzeń i użytkownikach komputerów 8-mio bitowych. W 1985 roku szaloną popularność zdobył 800XL wraz z młodszym, a raczej mniejszym bratem 600XL. Był to najlepiej sprzedawany komputer domowy w Wielkiej Brytanii (wg PC World nr 6) i w swojej klasie wygrywał wszystkie konkursy popularności. Anglia jest drugim, po USA, krajem, gdzie Atari jest czołowym komputerem. Jack Tramiel zapowiedział kontynuację kompatybilnych z XL komputerów noszących nazwę XE, z których 130XE posiada 128 KB RAM-u i jest już znany polskim użytkownikom.

ATARI 800XL

Opis modelu 800XL rozpoczniemy od parametrów technicznych:

Wymiary: 54 x 378 x 197 mm
Mikroprocesor: 6502C 1.79 MHz
Pamięć: 64 kB RAM
24 kB ROM w tym 8 kB Basic
16 kB system operacyjny.
Klawiatura: typ QWERTY, 62 pojedyncze klawisze dla poszczególnych znaków oraz rozkazów operatora w tym 5 klawiszy pomocniczych, z tego 4 programowalne.
Grafika: rozdzielczość 320 x 192 punkty, 256 barw, 24 wiersze po 40 znaków.
Dźwięk: 4 niezależne kanały. W przypadku korzystania z wszystkich 4 kanałów zakres 3.5 oktawy.

Nad klawiaturą znajduje się gniazdo do przyłączania dodatkowej pamięci ROM. Użytkownik oczywiście nie ma możliwości zmiany zawartości tej pamięci. Cartridge z grą kosztuje 15-20 dolarów czyli 10% ceny stacji dysków, jednak ogromną ich zaletą jest trwałość i niezawodność. Bardzo ciekawie rozwiązano samo gniazdo — bezpośrednio można podłączyć do 16 kB, natomiast dzięki zastosowaniu przełączania banków pamięci istnieje możliwość przyłączenia 2 MB pamięci. Jest to możliwość potencjalna, praktycznie nie ma potrzeby stosowania tak dużych pamięci ROM, poza tym spowodowałoby to bardzo wolną pracę komputera.

Tylna ścianka komputera 800XL zawiera szereg gniazd wejścia/wyjścia. Są to: złącze in-terface’u szeregowego, wyjście modulatora TV, wyjście monitorowe, gniazdo zasilania oraz złącze równoległe.

Złącze interface’u szeregowego przeznaczone jest do komunikacji ze stacjami dysków (maksymalnie 4), magnetofonem, drukarką i modemami. Maksymalna szybkość transmisji 19200 bodów stosowana jest do dysków. Dla porównania stacja dysków Commodore 1541 — szybkość transmisji 3800 badów. Głównym typem pamięci zewnętrznej Atari z założenia były stacje dysków i stąd wynikają te doskonałe rezultaty.

Wyjście RF — wyjście modulatora telewizyjnego służące do podłączenia odbiornika TV. Komputery sprzedawane w Europie (także te z Pewexu) wytwarzają sygnał wizyjny standardu PAL z częstotliwością różnicową fonii 5.5 MHz. Wynika stąd konieczność przestrajania fonii komputera w przypadku korzystania z telewizora posiadającego tylko częstotliwość różnicową 6.5 MHz (polski standard). Wyjście monitorowe służy do współpracy z monitorem monochromatycznym lub kolorowym. Zastosowany standard jest odpowiednikiem wyjść i wejść magnetowidowych. Nie trzeba chyba tłumaczyć, jak dużą poprawę jakości obrazu uzyskuje się w przypadku połączenia komputera z telewizorem bezpośrednio omijając modulator i demodulator.

Złącze równoległe — stanowi wyprowadzenie szyn danych, adresowej i sterującej. Jest to 50 stykowe złącze, które umożliwia dostęp do szyny systemowej mikrokomputera. W jej skład wchodzą m.in. 16 linii adresowych, 8 lini danych, linie sygnałów zapisu i odczytu oraz zegara systemowego.

Z prawej strony konsoli znajdują się dwa jednakowe gniazda służące do podłączenia drążków sterowych lub manipulatorów analogowych, a także pióra świetlnego lub dodatkowej klawiatury numerycznej.

Opracowano bardzo proste sposoby rozszerzania pamięci RAM do 256 kB oraz zmianę trybu tekstowego do 80 kolumn, co czyni z domowego komputera urządzenie pomocne w profesjonalnym zastosowaniu.

Atari 800XL posiada doskonale rozbudowane możliwości graficzne i dźwiękowe dzięki trzem specjalnie zaprojektowanym układom scalonym.

STACJA DYSKÓW ELASTYCZNYCH

Znane jest zapewne wszystkim powiedzenie, że komputer bez oprogramowania to złom. Proponuję rozszerzyć to stwierdzenie o dwa nowe zdania: oprogramowanie bez opisu to ból głowy, a komputer bez stacji dysków to tylko połowa komputera.

Atari 800XL jest komputerem projektowanym z myślą o podłączeniu 4 stacji dysków elastycznych. Firma Atari proponuje jeden model 1050, osiągalny także w Pewexie. Jest to stacja na dyskietki 5.25 cala z jednostronnym zapisem i kontrolerem pozwalającym zapisywać 130 kilobajty. Jest to nowocześnie zaprojektowane urządzenie, z szybką — jak na tę klasę urządzeń — transmisją danych.

Ze stacją dysków wiąże się nierozerwalnie pojęcie dyskowego systemu operacyjnego. Najnowszy i najlepszy proponowany przez Atari-DOS 2.5 ma bardzo rozbudowane funkcje, takie jak w profesjonalnych systemach mikrokomputerowych.

Kilkanaście firm zachodnich sprzedaje swoje stacje przeznaczone dla Atari. Do najciekawszych należą: Astra, Indus, Rana, Trak i Percom. Astra BIG D jest czterogłowicową stacją dysków z dwoma kieszeniami. Firma opracowała swój własny system operacyjny, kompatybilny także z 1050, który pozwala zapisywać na jednej stronie dyskietki 360 kilobajtów, a biorąc pod uwagę, że możemy korzystać z dwóch dwustronnych dyskietek mamy bezpośredni dostęp do pamięci zewnętrznej 1440 kilobajtów. Szybkość przesyłania danych wzrasta czterokrotnie osiągając blisko 80 kilobajtów na sekundę. SPARTADOS pozwala na wielopoziomowe menu dyskietki (struktura drzewa) oraz automatycznie zapisuje datę i czas wpisywania nowego zbioru na dyskietkę.

MAGNETOFON KASETOWY

Pamięć kasetowa jest w naszych warunkach, ze względu na koszty, najpopularniejszym typem pamięci zewnętrznej. Zdecydowanie nie polecamy magnetofonu, a jeśli już to nowy model Atari CX11 albo ulepszoną wersję starego magnetofonu 1010. Jako nośniki informacji należy używać normalnych taśm dobrych firm, nie dłuższych od C60. Niestety, wiele bardzo dobrych programów, w tym większość użytkowych, zapisana jest na dyskietkach i nie ma możliwości, ze względu na potrzebę ciągłej komunikacji, sporządzenia ich kasetowych wersji.

INNE URZĄDZENIA PERYFERYJNE

Atari produkuje kilka drukarek: 1020 — czterokolorowy printer-plotter 1025 i 1029 starsza i nowsza drukarka mozaikowa 1027 — drukarka typu „letter quality printer”.

Zapowiedziane są drukarki nowej generacji przystosowane do serii XE i ST. Znana w Polsce SEIKOSHA proponuje 4 modele: 100AT, 500AT, 550AT i 700AT. Jedną z najlepszych drukarek przeznaczonych dla Atari jest EPSON RX00AT.

Inne drukarki, nie przystosowane do bezpośredniej współpracy z Atari można przyłączyć za pomocą interfaceów. Istnieje wiele rozwiązań takich urządzeń. Uniwersalny bo zawiera złącze Centronics i 4 RS232 jest Atari 850.

Do bardzo ciekawych urządzeń dodatkowych można zaliczyć produkt firmy SWP Micro-computer Product Inc. pozwalający wykorzystać system operacyjny CP/M 2.2 i CP/M 86 oraz IBM MS DOS.

Bardzo rozpowszechnione są przystawki do 80-kolumnowej organizacji ekranu.

Dostępne są także dla Atari pióra świetlne, dodatkowa klawiatura numeryczna oraz manipulatory potencjometryczne.

OPROGRAMOWANIE

Najsłabszym punktem 800XL jest jego język — rezydujący BASIC, czyli fabrycznie montowany interpreter. Zajmuje on tylko 8 kB pamięci ROM i śmiało można powiedzieć, że spośród podobnych jest jednym z najlepszych. Tylko, że nie jest to porównanie do dobrych wzorów. Projektant mikrokomputera opartego na 8-bito-wym mikroprocesorze musi zdecydować jak dobry ma być system operacyjny i BASIC. Im jedno i drugie lepsze musi zajmować więcej ograniczonej do 64 kB przestrzeni adresowej procesora.

Drugą częścią oprogramowania wewnętrznego jest system operacyjny. W Atari 800XL zajmuje on 16 kB pamięci. Sam komputer ma 64 kB pamięci RAM więc łatwo można policzyć, że niewykorzystane zostaje 24 kB RAM-u albo 16 gdy wyłączymy BASIC. Nie jest to marnotrawstwo. W Atari 800XL przewidziano możliwość wczytania nowego, własnego systemu operacyjnego wykorzystującego tylko sam hardware komputera. Jest to pole do popisu dla ambitnych programistów. Można m.in. napisać krótki ok. 6 kB system operacyjny i mieć 58 kB RAM-u na Pascala. Można też w prosty sposób zastosować 800XL jako inteligentną końcówkę terminala.

Praktycznie wszystkie z dostępnych na mikrokomputery języków programowania opracowano na Atari. Było to tym łatwiejsze, że Apple II oparty jest też na 6502 i wielu programistów przełożyło swoje programy także dla Atari. Godnym szczególnego polecenia jest macroassembler autorstwa OSS o nazwie MAC-65.

Po pokonaniu pewnej bariery ilościowej zasadnicze znaczenie ma jakość oprogramowania. Aż nieprawdopodobne wydają się najnowsze programy w porównaniu do tych sprzed 3 lat. A przecież pisane są dla tego samego urządzenia. Wyliczenie ilości barw i skali dźwięku nie jest wystarczające w przypadku Atari 800XL — to trzeba samemu zobaczyć i usłyszeć, do czego wszystkich gorąco i szczerze namawiam.

 

Wiesław Migut